Organiseren 2.0: bedrijfsintern ondernemen

Een nieuwe wereld, een nieuwe mens

Sinds het eind van de vorige eeuw werkt de wereld anders. Internet, snelle grote vliegtuigen en intelligente informatiesystemen hebben de wereld binnen handbereik gebracht. Vanuit Nederland Skype je met je collega in India en studenten in Georgië leren beter Engels van Podcasts dan wij ooit op school hebben geleerd. De wereld is een dorp geworden.

In een dorp waar alles is, is de mens kritisch. Ze weet wat er te koop is. Ze weet dat er alternatieven zijn en ze legt de lat op elk gewenst niveau. Weloverwogen kiest ze zelf waar ze haar geld aan besteedt, wat ze eet, waar en wanneer ze werkt en met wie ze omgaat. Kijk naar bijvoorbeeld elcheapo.nl en monsterboard.nl en het punt is helder. Ze kiest zelf. Ze is automotief. Deze mens is verwend en stelt zichzelf centraal in haar eigen wereld. Of ze nu in de rol staat van klant, werknemer of van leverancier. Of het nu gaat om privé of zakelijk. Ze is egocentrisch.

Vanuit de rol als klant verwacht deze kritische mens steeds betere producten, voor een steeds lagere prijs. En als het een beetje kan: maatwerk, alstublieft. Zowel op individueel als op bedrijfsniveau, zowel bij consumptiegoederen als bijvoorbeeld in de zware industrie. Elk mens waant zich koning of koningin.

Ook vanuit de rol als werknemer of leverancier kiest de mens steeds kritischer. Ze is kritisch over haar werkomgeving en over met wie of voor wie ze werkt. Ze zoekt iets eigens om zichzelf mee te identificeren en om zelf verantwoordelijk voor te zijn. Ze wil ruimte om eigen dingen te ondernemen. Ze wil loon naar werken, en naast of in plaats van goed geld verdienen zoekt ze simpelweg ook voldoening – in welke vorm dan ook. Ze wil haar talenten gebruiken en verder ontwikkelen. Ze wil avontuur beleven om later met een gevoel van trots op terug te kunnen kijken. Ze wil een goede balans tussen privé en zakelijk. 's Avonds werken of thuis. En ze wil werken met vrienden. Eigenlijk wil ze het liefst voor zichzelf werken, als freelancer, als zelfstandig ondernemer.

Met het kritischer worden van vraag- én aanbodzijde lijkt de wereld er in eerste instantie niet vrolijker op te worden. Maar het tegendeel komt met het ontstaan van nieuwe slimme netwerken van mensen en bedrijven, die van nature dicht bij elkaar staan. Omdat ze dezelfde hobby beoefenen, van dezelfde dingen genieten, of op eenzelfde manier in het leven staan, begrijpen ze elkaar sneller en beter. Het resultaat is meer-maatwerk tegen lagere kosten. Samenwerken met partners heeft de klassieke klant-leverancier relatie verdrongen. En op micro-niveau zie je steeds vaker een gezonde mix van privé en zakelijk. To excel, you have to be part of the community! Hug your customer! Hug your supplier! Hug your friends! Grouphug!

De netwerkeconomie is daar en nieuwe clusters worden gevormd.

Een nieuwe wereld, een nieuwe organisatie
Veel grote bedrijven – zeker in kennisintensieve sectoren – hebben moeite om mee te doen in de netwerkeconomie. Want de beste medewerkers beginnen voor zichzelf en de beste klanten gaan voor goedkoop maatwerk naar een kleine concurrent. De uitdaging voor grote bedrijven ligt in het creëren van een soort van intern ondernemersparadijs, waarmee ondernemers worden binnengehouden en of binnengehaald en gewone medewerkers worden verleid om te gaan ondernemen.

Dit bedrijfsintern ondernemersparadijs verenigt de voordelen van voor jezelf werken met werken voor een groot bedrijf. Wel het plezier, maar niet de lasten.

• Je hebt je eigen ding, maar je mag ook gebruik maken van het speelgoed van het grote bedrijf. En of je nu een potlood of een nieuwe Mac nodig hebt, het bedrijf koopt in het groot in en jij kunt gebruiken wat je wilt. Schaalvoordelen zijn geweldig, ook bij het doen van inkopen.

• Je hebt wel alle vrijheid van het zelfstandig ondernemerschap, maar tegelijkertijd heb je ook mensen die met je mee kunnen kijken en je scherp houden.

• Je werkt voor jezelf en bent klein, lean en dynamisch, maar je hebt ook de grote naam met alle coverage achter je staan. Ook erg handig wanneer je grote klussen wilt scoren.

• Je werkt alleen of in een klein team, maar je hebt collega's die je kunnen opvangen wanneer je ziek of zwanger geraakt.

• Je mag spelen of freubelen, maar zodra je bedrijf de waarde van je spel inziet heb je mega-grote budgetten, om in een mum van tijd tot mega-groot uit te rollen. Ga als zelfstandig ondernemer maar 'ns langs bij een bank of investeerder en je krijgt een fractie van het budget.

• Je hoeft je geen zorgen te maken over een val met dodelijke afloop, want mocht je vallen: vlak boven de grond hangt het vangnet van het grote bedrijf.

• Je hebt je eigen toko, maar ook een salarisstrook en daarmee geen moeilijk gedoe met de belastingdienst of andere administratieve rompslomp. Verzekering en pensioenen zijn ook gedekt. Lekker veilig.

Bedrijfsintern ondernemen is zoiets als ondernemen voor kinderen uit een ondernemersgezin. Pa en of ma is overtuigd van het belang van ondernemerschap dus krijgt zoon- of dochterlief alles wat ze nodig heeft om te leren ondernemen en te ondernemen. Een goede opleiding, oefenruimte, feedback, financiële steun, het netwerk, de familie naam en op je 18e een snelle auto. En hop: daar is die 'geboren

ondernemer'!

In concreto
De ondernemers binnen het bedrijf zijn vrijer dan andere medewerkers. Ze ondernemen op hun eigen werkplek, als het kan in een eigen pand. Ze hebben hun eigen website en e-mail adressen. Ze hoeven geen uren te verantwoorden, ze maken zelf hun kledingvoorschriften, ze bepalen zelf waar ze pizza bestellen en ook hoeveel ze overwerken.

De baas treedt op als investeerder, de voorzitter Raad van Bestuur als Business Angel. De ondernemers binnen het bedrijf communiceren rechtstreeks met hen en leggen rechtstreeks verantwoording af. Geen lijnmanagers! Geen controllers, die moeilijke vragen stellen. Er worden afspraken gemaakt over over output, zoals een investeerder dat doet – betrokken, maar vertrouwend op de ondernemer. Hoeveel geld heb je nodig? Waarvoor? En wanneer krijg ik er hoeveel voor terug? Een investeerder investeert niet meer dan noodzakelijk.

Bedrijfsintern ondernemen en 'gewoon werken' gaan goed samen. Belangrijk is de verhoudingen scherp te zetten. Ondernemen is geen hobbyproject, voor op de vrijdagmiddag, maar serieuze business. Werk je drie dagen en onderneem je twee dagen? Dan werk je ook drie dagen en probeert je manager geen tijd af te snoepen van die andere twee dagen. Google geeft het goede voorbeeld en geeft haar medewerkers een vast aantal uren vrij voor eigen projecten.

De ondernemers binnen het bedrijf zijn de helden van de organisatie. Geef ze deze heldenrol en het heeft vast een goede uitwerking op de ondernemendheid van de rest van het bedrijf. Laat de andere medewerkers meegenieten met het opstarten en succes, bijvoorbeeld door een weblog bij te houden.

Het prille begin van ondernemen lijkt veel op spelen. Ondernemers hebben gedurende die tijd wat speelgeld en -ruimte nodig – ook zonder dat ze verantwoording willen hoeven afleggen. Een kweekvijver met bijvoorbeeld maximaal 30% van de medewerkers kan leiden tot pareltjes. Zodra de ondernemer meer geld en ruimte nodig heeft dan sec nodig is om te spelen, wordt het serieus en worden ook hard-zakelijke afspraken gemaakt.

Bedrijfsintern ondernemen leidt tot nieuwe ondernemingen. De meest interne variant heeft vaak de vorm van een nieuwe business unit. Dikwijls worden voor een verdere doorgroei (externe) investeerders aangetrokken en krijgt de nieuwe business unit een minder-intern karakter. Het moederbedrijf behoudt vaak de rol van aandeelhouder en partner in business. ASML (Philips), ASMI (ook Philips), Wavin (WMO) en Vertis (Avebe) zijn bekende Nederlandse voorbeelden van dit model.Organiseren 2.0 moet overal

Organiseren 2.0 is relevant voor zowel commerciële bedrijven als voor not-for-profit instanties of zelfs overheid en semi-overheid. Denk bijvoorbeeld aan de belastingdienst die meer klantgericht gaat werken of de politie die onderneemt als veiligheidsleverancier in chique wijken of bij voetbalwedstrijden. In alle gevallen staat een betere en meer expliciete relatie met de klanten centraal en dat is voor iedereen goed. In de publieke sector komt het verzelfstandigen en eventueel afstoten van nieuwe activiteiten ook ten goede aan de transparantie en de

controleerbaarheid van wat er met publieke middelen gebeurt.

Denk mee!
Lykle en ik zijn net begonnen met een case study Organiseren 2.0. We verzamelen best en worst practices en proberen wijze lessen te abstraheren. Werk je bij een groot bedrijf, die snapt hoe Organiseren 2.0 werkt? Laat het ons even weten. Heb je opmerkingen bij deze post? Word je er warm van of juist niet? Laat het weten. Stuur me een e-mail of liever nog: plaats een comment (dan kan iedereen meegenieten).